Karayolu Taşımacılığı

Yük taşımacılığında üretim ve tüketim noktaları arasında aktarmasız ulaşım olanağı vermesi, taşıma kapasitesi ve güzergah seçiminde esneklik sağlaması, parça yüklerin daha kolay ve belli mesafelere kadar daha hızlı taşınabilmesi gibi ana faydaları ile ön plana çıkan karayolu taşımacılığı, 20. yüzyılda otomotiv sanayinin gelişmesiyle ön plana çıkmış, İkinci Dünya Savaşı sonrası hızlı bir şekilde artış eğilimine girmiş ve o döneme kadar daha sık kullanılan demiryolu ve denizyolu taşımacılık sistemleriyle rekabet edebilir hale gelmiştir. 1970’li yıllarda yaşanan enerji krizinin aşılmasından sonra, 1980’li yıllarda karayolu taşımacılığı artış eğilimini sürdürmüş ve 2000’li yıllarda pek çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede hakim ulaşım sistemi haline gelmiştir.

Hemen hemen bütün sektörlerle doğrudan ilişkisi olan lojistik, uluslararası pazarlarda rekabet avantajının elde edilmesinde kilit rol üstlenmektedir. Lojistiğin stratejik önemi, dünya ticaretindeki dönüşüm ve yeni oluşumların etkisiyle birlikte daha da artmaktadır. Ürün veya hizmetlerin hedef pazarlara rakiplerden bir adım önde, hızlı ve daha ekonomik bir biçimde ulaştırılması uluslararası lojistik faaliyetlerinin özünü teşkil etmektedir. Bu noktada lojistik servislerin çeşitliliğinin bilinmesi, doğru ürüne, doğru sistemin önerilmesi, her servisin avantajlarının öne çıkartılıp kullanılması önem kazanmaktadır. İşte bu bakış açısıyla, öne çıkan farklı avantajlarıyla yirminci yüzyılın başından beri tercih edilir olan karayolu taşımacılığı, bugün de hem uluslararası hem de yurtiçi taşımacılık faaliyetlerinde kilit bir rol üstlenmekte, adeta lojistik sistemin kılcal damarı olarak nitelendirilmektedir.

Karayolu Taşımacılığının Avantajları

• Yükün gideceği yere aktarmasız taşınabilmesi ve yükün cinsine göre uygun özellikte bir taşıma aracı bulmanın oldukça kolay olması gelmektedir.
• Ayrıca karayolu taşımacılığı, öteki taşıma türlerine kıyasla daha hızlıdır ve özellikle kısa mesafeli taşımalarda nispeten ucuzdur.
• Diğer yandan karayolu taşımacılığında özel sektörün daha aktif rol oynaması, süreçlerin çok daha hızlı yürütülebilmesine de olanak tanımaktadır.
• Karayolu taşımacılığı, ulusal ve uluslararası düzeyde altyapı gücü ve esnek yapısı sayesinde, diğer lojistik türleri ile kıyaslandığında “kapıdan kapıya” lojistik imkanı sunulabilen bir lojistik hizmet türüdür.
• Karayolunun dünya genelinde hemen hemen pek çok noktada kesintiye uğramaksızın devam etmesi ve karayoluna uluslararası düzeyde önem verilmesi, karayolu taşımacılığı hizmetini kolaylaştıran unsurlardır. Yani kısaca, uygun coğrafi koşullarda karayolu taşımacılığının kesintiye uğraması neredeyse mümkün değildir.
• Karayolu taşımacılığı hizmetinde aracılar yok denecek kadar azdır ve dolayısıyla bir malın kaybolma ihtimali oldukça azdır.
• Karayolu taşımacılığı 7 gün / 24 saat yükleme yapabilme imkanı sunar.
• Karayolu taşımacılığında rotanın çeşitlendirilmesi, birden fazla adrese teslimat yapılabilmesi söz konusudur. Bu anlamda hem işletmeye hem de hizmet veren lojistik firmaya esneklik sağlar.
• Lojistik sektöründeki gelişmiş sigorta anlayışı sayesinde lojistik süreç esansında taşınan malın başına gelebilecek hasarlardan kaynaklanabilecek riskleri minimalize etmek mümkündür.
• Karayolu taşımacılığı kapasite anlamında da esnekliğin olduğu kg ayarından farklı tonajlara kadar katı, gaz ya da likit pek çok ürünün güvenle taşınabileceği bir hizmet türüdür.

Karayolu taşımacılığının, farklı taşımacılık türleri ile entegre edilmesi çok daha kullanışlı ve tasarruflu bir hizmetin sunulabilmesine olanak sağlayabilir. Intermodal taşımacılık olarak tanımlanan bu lojistik hizmet türünde bir malın, hammaddenin ya da ürünün bir noktadan diğerine ulaşımı için karayolunun yanı sıra denizyolu, havayolu ya da demiryolu gibi kanallar da kullanılabilir. Doğru bir planlama ile karayolu taşımacılığına entegre edilebilecek bu lojistik hizmetler sayesinde, zaman, maliyet avantajı sağlanabileceği gibi bu planlama sayesinde harcanacak enerjinin minimalize edilmesi karbon salınımının %75’e kadar azaltılmasına da imkan sunar.

Karayolu Taşımacılığında Yükleme Planı

Yükleme planı, lojistiği yapılacak malların, yükleme aracına maliyeti minimuma indirecek şekilde planlanarak yüklenmesini, gerektiği durumlarda lojistiği sağlanacak diğer mallarla birleştirilmesini ve bu sayede sevkiyata hazır hale getirilmesini kapsamaktadır. Yükün araca yerleştirilmesi esnasında müşteriye ait adres ve teslimat yerleri göz önünde bulundurularak, ilk teslimat yapılan adresten son teslimata kadar ürünlerin hasar görmemesi sağlanır. Yükleme planında aşağıdaki unsurlar göz önünde bulundurulmaktadır;

• Ürünün yapısal özellikleri (katı, sıvı, gaz, vb.)
• Aracın yapısal özellikler (en, boy, yükseklik, aks sayısı, vb.)
• Üzerine başka bir ürünün konulmasına ilişkin izin
• Sevkiyat esnasında müşteri / tedarikçi önceliği
• Ürüne ve ambalajına ilişkin bilgiler (en, boy, yükseklik, ağırlık, vb.)
• Palet ve kutu ücretleri

Karayolu Taşımacılığında Kullanılan Belgeler

Tüm taşımacılıklarda olduğu gibi karayolu taşımacılığında da bazı belgelerin kullanılması gerekmektedir. Bu belgeler;

• Karayolu Taşıma / CMR Belgesi
• FİATA Teselüm Belgeleri
• CMR Belgesi
• Nakliyeci Makbuzu
• Paket Postası Makbuzu
• Tır Karnesi

Karayolu Taşıma / CMR Belgesi: Kamyon konşimentosu olarak da bilinmektedir. Ticari Mallar Güzergah Anlaşması’nı imzalanmış ülkelere karayolu taşımacılığı hizmeti verirken bulundurulması gereken bu belge, taşınan mala gelebilecek zarar, ziyan, hasar, kayıp ve gecikme durumlarında gönderen-alan ve taşıyıcı arasındaki sorumluluk ve yükümlülükleri belirten sözleşmeden oluşur. Belge, üç nüsha olarak hazırlanarak, gönderene-alana ve taşıyıcıya verilir.

FİATA Teselüm Belgeleri: Nakliyeci makbuzu olarak tanımlanabilecek bu belge, sadece karayolu taşımacılığında kullanılmaktadır. Bu belgeleri almak için öncelikle FİATA’ya üye olmak ve federasyondan FİATA lisansı almak gerekmektedir. Ciro edilemez ve kıymetli evrak niteliği taşınmaz özelliklerine sahip olan bu belgenin orijinali, varış yerine ulaştığında ihracatçıya teslim edilir.

Nakliyeci Makbuzu: Taşıma komisyoncuları tarafından düzenlenen ve ihracatçılara malları göndermek üzere teslim aldıklarını gösteren makbuzdur.

Paket Postası Makbuzu: Malların posta ile gönderilmesi söz konusu olduğunda, posta idaresi tarafından düzenlenen belgedir.

Tır Karnesi: Taşımayı yapan tırın dolu-boş ağırlığı, plaka numarası, bağlı olduğu firmaya ilişkin bilgilerin yer aldığı belgedir.